Zapraszamy do zwiedzenia wystawy czasowej pt. „Nigdy wojny. Tematyka martyrologiczna w twórczości Józefa Gosławskiego”, która od 8 listopada br. prezentowana będzie w Muzeum Martyrologicznym w Żabikowie.
W 2023 r. mija 60 lat od śmierci Artysty oraz w dniu 4 listopada 2023 r. przypada 67. rocznica uroczystego odsłonięcia pomnika Nigdy wojny upamiętniającego ofiary niemieckiego nazistowskiego obozu karno-śledczego w Żabikowie. Przypadające w tym roku rocznice stały się dla nas inspiracją do przygotowania wystawy poświęconej twórcy monumentu – Józefowi Gosławskiemu, którego działalność artystyczna obejmowała różne dziedziny sztuki. Tworzył pomniki, rzeźby portretowe, karykatury, rysunki oraz małe formy: medale i numizmaty. Jako wybitny projektant monet opracował te najbardziej znane, które wprowadzone zostały do obiegu w okresie PRL: 5 zł z wizerunkiem rybaka, 10 zł z Mikołajem Kopernikiem oraz okolicznościową, srebrną 100-złotówkę z Mieszkiem i Dąbrówką – wyemitowaną przez Narodowy Bank Polski w 1966 r. z okazji obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego.
Wystawa ta przedstawia wybitnego Artystę, jego lata spędzone w Poznaniu oraz twórczość w ujęciu martyrologicznym, medalierskim i numizmatycznym.
Prezentowane na wystawie prace J. Gosławskiego pochodzą ze zbiorów rodzinnych Anny Rudzkiej, córki Artysty, oraz wypożyczone zostały z muzeów: Muzeum Narodowego w Poznaniu, Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości oraz Muzeum Miejskiego Wrocławia.
Nigdy wojny - katalog wystawy
Ekspozycję można zwiedzać od 8 listopada 2023 r. do końca kwietnia 2024 r.
Kuratorzy wystawy: Renata Wełniak, Krzysztof Ciechanowski
Aranżacja wystawy: dr hab. Jarosław Janas prof. UO
Opieka merytoryczna: dr Anna Rudzka
Wystawę sfinansowano ze środków Województwa Wielkopolskiego.
Teren byłego obozu w Żabikowie, przełom lat 50./60. XX w. Fot. ze zbiorów Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie
Józef Jan Gosławski
Urodził się 24 kwietnia 1908 r. w miejscowości Polanówka, gm. Wilków, woj. lubelskie. Jego rodzicami byli Antoni i Stefania z Łuszczyńskich. Edukację artystyczną rozpoczął w Szkole Rzemiosł Budowlanych w Kazimierzu Dolnym. Kontynuował ją w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie, którą ukończył w 1932 r. W tym samym roku rozpoczął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Xawerego Dunikowskiego. W październiku 1934 r. przeniósł się na Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie do pracowni Tadeusza Breyera. Dzięki pomocy pracowników Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP Ignacego Mościckiego – Stefana Głuchowskiego i Jana Sampolskiego otrzymał stypendium do Włoch. W 1937 r. zdobył dyplom Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Rzymie. Podczas pobytu we Włoszech dużo podróżował i studiował sztukę starożytną i renesansową. Pozostawał w bliskich kontaktach z rzeźbiarzem i medalierem, Antonim Madeyskim, nieformalnym „ambasadorem” przebywających we Włoszech polskich artystów. Dzięki jego wsparciu w Rzymie powstała Polska Organizacja Artystów Plastyków „Kapitol”, której Józef Gosławski został wiceprezesem. W lecie 1939 r. powrócił do Polski, aby od 1 września 1939 r. objąć stanowisko konserwatora na Zamku Królewskim w Warszawie. Ten plan pokrzyżował wybuch II wojny światowej. Okres okupacji niemieckiej spędził w rodzinnej Wąwolnicy. To właśnie tam stworzył medale Bolesław Chrobry (1940 r.), medalion Rota (1941 r.), medalion Pamięci jeńców wojennych z wojny światowej 1939–1945[1] (1943 r.) oraz medal Majdanek (1944 r.). Po wojnie uczestniczył w pracach renowacyjnych fasady zabytkowej kamienicy „Pod Świętym Mikołajem” w Kazimierzu Dolnym. Od 1 września 1947 r. pracował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie do 1950 r. był kierownikiem Pracowni Rzeźby w Metalu na Wydziale Rzeźby i Sztuki Wnętrza. W 1952 r. otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi za wykonanie w technice narzutu rzeźby figuralnej Muzyka na kamienicy MDM przy ul. Koszykowej 34/50 w Warszawie. W tym samym roku został wybrany prezesem Okręgu Poznańskiego Związku Polskich Artystów Plastyków – stanowisko to sprawował przez dwie kadencje. Jednocześnie tworzył dzieła monumentalne m. in. pomniki: Nigdy wojny na terenie byłego obozu karno-śledczego w Żabikowie (odsłonięty w 1956 r.), pomnik Adama Mickiewicza w Gorzowie (odsłonięty w 1957 r.). W tym samym czasie stworzył ceramiczne Stacje Męki Pańskiej do kościoła pw. św. Jana Kantego w Poznaniu. W Poznaniu mieszkał do grudnia 1956 r. Przeniósł się wraz z rodziną do Warszawy i zamieszkał na Saskiej Kępie. Brał udział w wystawach krajowych i zagranicznych oraz uczestniczył w konkursach artystycznych, m.in. na projekt Międzynarodowego Pomnika Ofiar Obozu Auschwitz II-Birkenau (1957 r.), w konkursie na projekt pomnika Bohaterów Warszawy (I etap – 1958 r. i II etap – 1959 r.) oraz w konkursach na projekty monet: tej najbardziej popularnej 5-złotowej z rybakiem i 100-złotowej z wizerunkiem Mieszka i Dobrawy. W 1961 r. został wybrany na prezesa Sekcji Rzeźby Zarządu Głównego ZPAP. W uznaniu jego twórczych osiągnięć w 1961 r. otrzymał doroczną nagrodę III stopnia Ministra Obrony Narodowej za serię medali o tematyce patriotycznej i wojennej. Zmarł 23 stycznia 1963 r. w Warszawie. Jego grób znajduje się na Starych Powązkach w Warszawie.
[1] Józef Gosławski medal wykonał w 1943 r. Uzupełnił go w latach powojennych dodając rok zakończenia II wojny światowej: 1945
Józef Gosławski 1908-1963
